TARİHÇESİ
Kaman ve çevresindeki tarihi yerler, buralardan çıkan tarihi eserler yanında, Japonlar' ın Çağırkan Kalehöyük 'te yaptığı kazılar sonucu elde edilen bilgilere göre Kaman'ın 5 bin yıldan beri iskan yeri olduğu anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda, bölgenin ilk Sakinleri Hititler, (MÖ. 1850-1200) olmuştur.
Kamanın yakınındaki Kuş Kalesi yaklaşık Hititler 'ce yapılmış olup, Romalılar ve Bizanshılar tarafindan kullanılmıştır. Yine elde edilen bilgilere göre, Kaman, Asurlular zamanında (MÖ: 1093-1108), Ortaanadoludan Trabzon sahillerine kadar uzanan ve halis bir Türk olan Komanlar tarafindan kurulduğu, Komanları bir kolunun Kargızistan'da olduğu, bu üilkede görev yapan tarih profesörü İlhan Şahin tarafindan belirtilmektedir.
Komanların başşehri Kayseri yolu üzerindeki Kemane şehri idi.
Kaman: gök anlamına gelmektedir. Şehrin ilk ismi Kuman idi. Komanlar Asurlularla yaptıkları savaşta kısmen zayıf düşerek başka yerlere göçetmişler ve Trakya'ya geçmişlerdir. Daha sonra Komanlar'la Bizanslı'ların arası açılmış, Bizanslıların kurduğu tuzağa düşerek, perişan olmuşlardır. Kamanın kuruluş ve ismi ile ilgili olarak, Bilge Umar'ın 1993 yılında 2. baskısı yapılan Türkiye'de Tarihsel Adlar" adlı kitabında (DTCF. Fakültesi kütüphanesinde mevcut); Kaman'ın Komana'nın çeşitlemesi olan Kamana'dan geldiğini; K(uwa)- Ama (Wa) na- ve "Kutsal Ananın ülkesi" olarak tanımlandığını, belirtmektedir
Kaman, ilk çağlarda Lidya bölgesinin biraz batı yakınında Akhisar dolaylarında bulu- nan yazıtlardan; o yörede varlığı öğrenilen bir köyün isminin (Zgusla; s. 218), Hellen diline göre çoğul yapılıp "Kama" halkı anlamına büründüğü aslı Kama yani kutsal ana anlamına geldiği anlaşılmaktadır.
Ana Britannica'da; bugünkü Kamanın antik çağda İçanadolu'nun Khamanene bölgesinde Zama adlı bir yerleşim yeri olduğu belirtilmektedir.
GÖRSEL: KAMAN KUŞ KALESİ
Bunda bir yanlışlık olsa gerektir. Şöyleki Kaman adının özbiçimi Kamana'dı Zama (aslinda Sama) aynı bölgede bir başka yerleşim yeridir. Şöyleki; Amasyalı Strabon, Kapadokya'daki Stratogia (Askeri) bölgelerini anlatırken, bunlar arasında Khamanene'yi de sayar. Ona göre koskoca Kapadokya'da "Polis" yani kent durumunda sadece 2 yer olduğunu bunlarin; 1-Mazaka (Kayseria) ve 2- Khamanene olarak belirtilmektedir. Tarihçi Ramsay, Zama'nın, mokissos/Kırşehir'i, Yozgat'a bağlayan yol üzerinde olduğunu belirtmektedir. Bundan da Kamananın Zama'ya eşitlenmesinin yanlış olabileceği varsayımı ortaya çıkmaktadır. Kaman'ın bulunduğu bölgenin; Strabon zamanında Urla Hellen ağzina uydurularak Khamanene yani; Kamana Wa'na, "Kamana ülkesi" biçiminde söylendiği bizzat tarihçi Amasyalı Strabon tarafindan belgelendirilmektedir.
Bugün Türkiye'de 6 tane Kaman isimli köy vardır. Bunlar; Kayseri, 2-Kilis, 3-Bartın 4- Bahçeli (Adana), 5- Kuruca Şile, 6 Kırşehir.
Tarihte sırasıyla Frigler'in (Muşkilerin) (MÖ. 1200 -), Kimmerlerin, Lidyalılar'ın, Medlerin,Perslerin (MÖ. 546-322), Makedonyalıların (MÖ. 334-MS. 17), Romalların MS. 17-395) ve Bizanslıların (MS. 395-1074) eline geçen Kaman; tarih boyunca, kesin olmamakla beraber, Chamanen, Kemana, Kuman, Bizanslılar zamanında ise Zama diye anılmıştır. Başka bir sava göre, Kaman, Dulkadiroğularına bağlı "Kamanlı Aşireti"nce kurulduğu söylenmektedir. Gerçekten Kamanlı Türkmen Așireti vardı. Ancak bunlar Anadoluya 1071 den sonra gelmişlerdir. Bu nedenle Kamanın yakın bir tarihte kurulması mümkin değildir. Olsa olsa bu aşiret mensupları 1690'lı yillardan sonra gelip buralara yerleşmiş olabilirler.
Kaman ın adının antik çağlarda bir ara Ovadata olduğu da soylenmekte ise de bu da kesin değildir. Bizanslılar döneminde Kaman, Anadolunun ayrıldıği 10 stratejik bölgeden Chamanene'nin içine giriyordu. Chamanene'nin şehirleri ve köyleri şunlardı: 1-Pernassos 2- Andrap - Andraka 3- Galea: Gadia 4- Terma: Mokissos: Justinianapolis (Kırşehir) 5- Zama (Kaman) 6- Doara: Dogata: Mucur 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu Selçuklular'nin (1074-1318) eline geçen Kaman I. Yıldırım Bayezit zamanında (1389-1402) Osmanhların hudutları içine dahil olmuştur. Zama diye anilan belde, Türkler idaresine geçtikten sonra ismi Kaman olmuş ve nüfusunda giderek bir artış meydana gelmiştir. Sabahattin YAŞAR, Kırşehirliler federasyonunca yayınlanan "XV. y.yılda Kırşehir Varsakları-Buğüz köyün adı eserinde Kaman adının ilk defa 1520 tarihinde Osmanlı Kaynaklarında geçtiğini, Kaman adının kesinlikle Türkçe ve bir Türkmen cemaatinin adını taşıdığını, birçok Türkmen konar-göçerin buraya yerleştiğini, bu bağlamda, "Kaman bölüğü" adlı Türkmen cemaati buraya yerleşerek, Kaman adını verdiğim, bazı ailelerin öncü askeri kuvvet olarak (Ahi suvari Öncü birligi) XI. Yüzyulda Selçuklular zamaninda once Kocapınar'a sonra Kaman'in olduğu yere geldiğini, halen Kaman merkezde yaşayan Cıbır Uşağı Sülalesiyle, Camuzaşağı, Yahyabey de geçen Türkmenler arasındaki Kaman Soyadlı Sülalenin bey Sülalesi olduğunu, Kaman Uşağı, Taşkapılar ve Dağlar ailelerinin buraya ilk yerleşenler olduğunu. 1520 tarihli defter- sülalesinin "Kaman'a yerleşiriz ama ismimizi Kaman olmasını" şart kotuklarni, kabul edilmesi üzerine gelip buraya yerleşerek adını Kaman koyduklarını belirtmektedir. Sebahattin Yaşar 'in bu savına da saygI duymak gerekir.
KAMAN'IN İLÇE OLUŞU
Kaman. 1913 yılıda Bucak (nahiye Merkezi) olmus ve Ankara ili Kırşehir Sancağına bağlanmıştır, Belediye teşkilatı ise 1924'de kurulmuştur. 1921 düuzenlenmesinde Kaman yine Nahiye Merkez olarak, Bağımsız Mutasakil Sancak) olan Kırşehir'e bağlanmış, Cumhuriyet kurulduktan sonra 1924'de yürürlüğe giren 491 sayılı Kanunla İl olan Kirşehir'e bağlılığı devam etmiştir. 1935 sayımında Merkez nüfusu 3152 olan Kaman Bucağının 1940 yılıinda yapılan sayımda merkez nüfusunun 3402, kendisine bağlı 36 köy toplam nüfusunun 10115 erkek, 12077 kadın olmak üzere 22.142 olduğunu görüyoruz. Nahiye ve köyler yekunu 32.785 Erkek ve 37.302 kadı olmak üizere 70.087'dir. Kamanın bu tarihteki toplam nüfusu ise 83.423 (38.956 E + 44.467 K.) dür.
1 Eylül 1944'de ilce olan Kaman Kırşehir'e bağlanmıştr. Kırsehir'in 6429 Saylı Yasa ile 20 Temmuz 1954'de ilçe olması üzerine, Ankara'ya bağlanmışsa da Kırşehir'in 7001 Sayılı Yasa ile 1 Temmuz 1954`de tekrar il olması ile tekrar buraya bağlanmıştı. Kamanının idari statüsü halen devam etmekte olup, 22.10.2000 tarihi itibariyle, 1185 km² toprağa sahiptir. Kilometrekareye düşen nüfus yoğunluğu ise 51'dir
